علت ايجاد لكه هاي سفيد روي زبانتوهم زماني اتفاق مي افتد كه حواس بدن در غياب محرك خاصي، فعاليت داشته باشند. در اغلب موارد، توهم به همراه برخي از بيماري هاي رواني مانند اسكيزوفرني مشاهده مي شود؛ با اين حال، ممكن است اين پديده در افراد سالم نيز ديده شود. در اين مقاله سعي مي كنيم تا به بررسي دقيق تر علل ابتلا به انواع توهمات بپردازيم.
توهم اشكال مختلفي دارد كه از مهم ترين آن ها مي توانيم به توهم بينايي، شنيداري، بويايي، لامسه و چشايي اشاره كنيم. بر اساس مطالعات انجام شده، توهم مي تواند در ارتباط با هر يك از حواس پنج گانه رخ دهد. اين پديده زماني مشاهده مي شود كه هر يك از حواس بدن، در غياب يك محرك واقعي، فعال شده و شروع به ارسال پيام مي كند.
اغلب افراد جامعه بر اين باورند كه توهم، تنها، در مبتلايان به بيماري هاي رواني مانند اسكيزوفرني يا مبتلايان به اختلالات حافظه مشاهده مي شود. در برخي از موارد ممكن است مصرف قرص هاي روان گردان مانند LSD و DMT نيز منجر به توهم شود. با اين حال، توجه داشته باشيد كه اين پديده مي تواند در غياب بيماري هاي رواني يا مصرف قرص هاي توهم زا نيز ديده شود.
مطالعه اي در سال 2019 نشان داد توهم، در ميان افراد سالم، بسيار شايع تر از آن است كه محققين پيش تر فكر مي كردند. پژوهشگران اين مطالعه، دكتر ايان كلهر و جردن دي وايلدر، طي يك سال، داده هاي جمع آوري شده از 7403 نفر را بررسي كرده و به نتايج جالبي دست يافتند. نتايج اين مطالعه نشان داد كه توهم بينايي و شنيداري، در ميان مبتلايان به اختلالات شخصيتي و بيماران غير رواني به يك ميزان مشاهده مي شود. همچنين، آن ها دريافتند كه حدود 4 درصد از افرادي سالمي كه در اين مطالعه، مورد بررسي قرار گرفته بودند؛ سابقه ابتلا به توهمات شنيداري و بينايي را داشتند.
بر اساس گفته هاي دكتر كلهر، توهم بسيار شايع است؛ اما اغلب افراداي كه اين پديده را تجربه مي كنند تمايلي به صبحت كردن در مورد آن، ندارند. اين مطالعه بسيار ارزشمند است؛ زيرا نشان مي دهد توهم تنها در مبتلايان به بيماري هاي رواني يا مصرف كننده مواد روان گردان، مشاهده نمي شود و هر كسي مي تواند اين پديده را تجربه كند.
در سال 2015، مطالعه اي مشابه در كشور نروژ انجام گرفت و نتايج آن نشان داد كه توهم شنيداري، در ميان مردم نروژ، بسيار شايع است. در پژوهشي ديگر، 2533 شركت كننده، در يك مطالعه هم گروهي شركت كردند. بر اساس نتايج به دست آمده از اين پژوهش، ميزان شيوع توهم شنيداري – گفتاري، حدود 7.3 درصد، محاسبه گرديد.
بر اساس بررسي هاي انجام شده، توهم بويايي نيز بسيار شايع است. در سال 2018، مطالعه اي نشان داد كه حدود 6.5 درصد از افرادي بالاي 40 سال، حداقل يك بار دچار توهم بويايي شده اند. اين ميزان بر اساس داده هاي به دست آمده از يك پژوهش هم گروهي با حضور 7417 شركت كننده مرد 58 ساله، محاسبه شده است. تاكنون، محققين نتوانسته اند دليل محكمي براي اين پديده پيدا كنند. دكتر كايتلين بين بريج عقيده دارد كه علت اصلي توهم بويايي را مي توان بيش فعالي سلول هاي بويايي واقع در حفره بيني يا اختلال در بخشي از مغز كه مسئول درك پيام هاي بويايي مي باشد؛ دانست.
محققين در تلاش اند تا به درك بهتري از فرآيندهاي زيستي اي كه مي توانند منجر به انواع توهم شوند؛ برسند. در سال 2019، مطالعه اي بر روي موش هاي آزمايشگاهي، با هدف درك بهتر اثرات توهم بر روي مغز، صورت گرفت. در اين پژوهش، محققين با القاي توهم ديداري، توسط تزريق تركيبات توهم زا، مشاهده كردند كه فعاليت نورون هاي مربوط به بخش بينايي در مغز موش هاي مورد آزمايش، كاهش پيدا مي كند. پروفسور كريس نيل، در مورد نتايج به دست آمده از اين مطالعه مي گويد: بسياري از محققين انتظار داشتند تا توهم منجر به افزايش فعاليت نورون هاي مغزي شود؛ اما اين پژوهش نشان داد كه اين پديده مي تواند ميزان فعاليت قشر بينايي در مغز را كاهش دهد. كاهش پيام هاي ارسال شده به مغز باعث تفسير بيش از حد آن ها توسط قشر مخ شده كه اين فرآيند مي تواند منجر به توهم شود.
مطالعات فراواني در زمينه علل و عوامل موثر بر توهم شنيداري نيز صورت گرفته است. براي مثال، در سال 2017، مطالعه اي در اين زمينه انجام گرفت و تا حدودي موفق شد ساز و كاري منطقي براي توهمات شنيداري ارائه دهد. بر اساس نتايج به دست آمده از اين پژوهش، علت اصلي توهم شنيداري را مي توان نوعي خطا در تفسير گفت و گوي دروني دانست. زماني كه افراد، سخن مي گويند؛ مغز به طور هم زمان دو كار انجام مي دهد:
- ارسال پيام به تارهاي صوتي، زبان و لب ها جهت هماهنگ سازي حركات آن ها و توليد صداي صحيح
- تهيه نسخه اي دروني از تمامي دستورالعمل هاي فوق
نسخه كپي شده از دستورالعمل هاي ارسالي به دستگاه زبان، اين اجازه را به مغز مي دهد تا برخي از صداها را پيش بيني كرده و در توليد صحيح آن ها دچار خطا نشود. به اين ترتيب، افراد صداي خود را در زمان صحبت كردن، تشخيص مي دهند. محققين دريافتند كه مغز مي تواند از اين نسخه تهيه شده، جهت گفت و گوهاي دروني نيز استفاده كند. اغلب پژوهشگران عقيده دارند كه توهمات شنيداري زماني رخ مي دهند كه خطايي در كپي برداري از نسخه ي دروني گفت و گوها اتفاق بيفتد. بر اساس گفته هاي پروفسور توماس ويت فورد، تمامي افراد قادرند تا صداي خود را بشنوند؛ مشكل زماني پديد مي آيد كه مغز نتواند منبع صداي توليد شده را تشخيص دهد.