علائم كيست تخمدان و راه هاي پيشگيري و درمان سريع

كيست تخمدان به كسيه هايي پر از مايع گفته مي شود كه در تخمدان خانم ها ايجاد مي شوند. تخمدان ها، بخشي از سيستم توليد مثل زنان را تشكيل مي دهند كه در قسمت تحتاني شكم، در دو طرف رحم، قرار دارند. خانم ها دو تخمدان دارند كه تخمك و همچنين هورمون هاي استروژن و پروژسترون را توليد مي كنند.

بسياري از خانم ها در طول زندگي خود، حداقل يك كيست دارند. در بيشتر موارد، كيست ها بدون درد هستند و هيچ علامتي ندارند.

انواع كيست تخمدان

انواع مختلفي از كيست تخمدان مانند: كيست هاي درموييد و آندومتريوما وجود دارند. با اين حال، كيست هاي فانكشنال يا عملكردي، شايع ترين نوع كيست هستند.

دو نوع كيست عملكردي وجود دارد: كيست هاي فوليكولي و كيست جسم زرد ( كورپوس لوتئوم).

•  كيست هاي فوليكولي

در طي چرخه قاعدگي يك خانم، در كيسه اي به نام فوليكول، يك تخمك رشد مي كند. اين كيسه در داخل تخمدان ها قرار دارد. در بيشتر موارد، اين فوليكول يا كيسه پاره شده و يك تخمك آزاد مي شود؛ اما اگر فوليكول پاره نشود، مايع درون فوليكول مي تواند باعث تشكيل اين نوع از كيست ها شود.

• كيست جسم زرد يا كورپوس لوتئوم

معمولا، كيست هاي فوليكولي به طور معمول، پس از آزاد شدن تخمك از بين مي روند. اما اگر كيست از بين نرود، مايع داخل كيست افزايش پيدا مي كند و اين تجمع مايع، باعث ايجاد كيست لوتئوم يا جسم زرد مي شود.

انواع مختلف كيست هاي تخمدان عبارتند از:

• كيست هاي درموئيد: كيست ها داخل تخمدان رشد مي كنند و  حاوي مو، چربي و بافت هاي ديگر هستند.
• كيست آندوما: اين كيست سرطاني نيست و مي تواند در بخش بيروني تخمدان ها رشد كند.
• كيست آندومتريا: بافتهايي كه به طور طبيعي در داخل رحم رشد مي كنند؛ ولي مي توانند در خارج از رحم هم رشد يافته و به تخمدان ها بچسبند و در نتيجه كيست ايجاد كنند.

برخي از خانم ها، سندرم تخمدان پلي كيستيك دارند. منظور از تخمدان پلي كيستيك، اين است كه تخمدان ها تعداد زيادي كيست هاي كوچك دارند. در اين نوع كيست، تخمدان ها بزرگ مي شوند. اگر تخمدان پلي كيستيك درمان نشود، مي تواند باعث ناباروري شود.

علائم كيست تخمدان

بيشتر اوقات، كيست تخمدان هيچ علامتي ندارد؛ با اين حال، علائم با رشد كيست ظاهر مي شوند. اين علائم عبارتند از:

• نفخ يا تورم شكم؛
• حركات دردناك روده؛
• درد لگن قبل و هنگام قاعدگي؛
• مقاربت دردناك؛
• درد در قسمت تحتاني كمر يا ران؛
• حساسيت و درد سينه؛
• تهوع و استفراغ.

اگراين علائم را داشتيد بايد فوراً به پزشك مراجعه كنيد:

• درد شديد لگن؛
• تب؛
• غش كردن يا سرگيجه؛
• تنفس سريع.

اين علائم مي توانند نشان دهنده پارگي كيست يا پيچ خوردگي تخمدان باشد. اگر كيست زود درمان نشود،  عوارض جدي به همراه خواهد داشت.

عوارض ovarian cysts

بيشتر كيست هاي تخمدان خوش خيم هستند و به طور طبيعي بدون درمان از بين مي روند. اين كيست ها علائم كمي دارند. اما در موارد نادر، پزشك ممكن است در طول معاينه، يك توده تخمدان سرطاني را تشخيص دهد.

تورشن( پيچ خوردگي تخمدان)، به ندرت اتفاق ميفتد. تورشن وقتي رخ ميدهد كه يك كيست بزرگ، باعث پيچ خوردگي تخمدان يا حركت تخمدان از جايگاه اصلي آن مي شود. در اين شرايط، خون رساني به تخمدان صورت نمي گيرد و در صورت عدم درمان، مي تواند باعث آسيب يا از بين رفتن بافت تخمدان شود. تقريباً 3 درصد از جراحي هاي زنان و زايمان به علت درمان پيچ خوردگي يا تورشن رخ مي دهد.

پارگي كيست كه به ندرت رخ مي دهد، مي تواند باعث درد شديد و خونريزي داخلي شود. خطر عفونت را افزايش مي دهد و در صورت عدم درمان، مي تواند باعث مرگ شود.

تشخيص كيست تخمدان

پزشك مي تواند اين كيست را در حين معاينه ي لگن تشخيص دهد. ممكن است او متوجه تورم در يكي از تخمدان ها شود و براي تاييد وجود كيست، نياز به انجام سونوگرافي باشد. سونوگرافي، يك آزمايش تصويربرداري است كه از امواج صوتي با فركانس بالا، براي عكسبرداري از اندام هاي داخلي شما استفاده مي كند. سونوگرافي به تعيين اندازه، محل، شكل و تركيب كيست (حاوي ماده مايع يا جامد) كمك مي كند.

ابزارهاي تصويربرداري براي تشخيص ovarian cysts عبارتند از:

• سي تي اسكن(CT scan): دستگاه تصويربرداري بدن كه براي عكس گرفتن از اندام هاي داخلي استفاده مي شود.
• اِم آر آي(MRI): آزمايشي كه در آن از يك آهنرباي مغناطيسي براي گرفتن عكس از اندام هاي داخلي استفاده مي شود.
• دستگاه سونوگرافي: دستگاه تصويربرداري است كه براي عكسبرداري از تخمدان استفاده مي شود.

از آنجا كه اكثر كيست ها بعد از چند هفته يا چند ماه از بين مي روند، ممكن است پزشك بلافاصله اقدام به درمان نكند. درعوض، ممكن است آزمايش سونوگرافي را طي چند هفته يا چند ماه، تكرار كرده تا وضعيت تان را بررسي كند.

اگر تغييري در وضعيت شما ايجاد نشده يا اندازه كيست بزرگ شده است، پزشك آزمايش هاي ديگري را تجويز خواهد كرد. اين آزمايش ها عبارتند از:

• تست بارداري تا از عدم بارداري تان مطمئن شويد؛
• آزمايش هايي براي بررسي ميزان هورمون هاي استروژن و پروژسترون؛
• آزمايش CA-125 براي تشخيص سرطان تخمدان .

روش هاي درمان كيست تخمدان

اگر كيست، خود به خود از بين نرود يا بزرگتر شود، پزشك تان ممكن است براي كوچك كردن cysts و از بين بردن آن، روش هاي درماني زير را پيشنهاد كند.

قرص هاي جلوگيري از بارداري

اگر كيست مكرر يا عود كننده ي تخمدان داريد، پزشك تان ممكن است قرص هاي ضدبارداري را براي شما تجويز كند تا مانع تخمك گذاري و رشد cysts هاي جديد شود. اين قرص ها مي توانند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را كاهش دهند؛ به همين دليل خطر ابتلا به اين سرطان در خانم هاي يائسه بيشتر است.

لاپاراسكوپي

اگر كيست كوچك و با روشهاي تصويربرداري سرطاني بودن آن مشخص شده است، پزشك ممكن است براي برداشتن cysts  عمل لاپاراسكوپي را انجام دهد. در اين روش، او يك شكاف كوچك نزديك ناف ايجاد مي كند و بعد يك ابزار كوچك را داخل شكم تان ميبرد تا با آن كيست را بردارد.

لاپاراتومي

اگر كيست بزرگ داريد، پزشك تان ممكن است با عمل جراحي و به وسيله ي ايجاد شكاف روي شكم تان كيست را بردارد. پزشك فوراً از كيست نمونه بر مي دارد و اگر تشخيص دهد كه سرطاني است، براي برداشتن تخمدان و رحم، ممكن است عمل هيستركتومي را انجام دهد.

روشهاي پيشگيري از كيست تخمدان

با انجام آزمايش هاي مربوط به بيماري هاي زنان، سريعاً كيست هاي تخمدان تشخيص داده مي شوند. كيست هاي تخمدان خوش خيم، سرطاني نيستند؛ اما علائم سرطان تخمدان مي تواند مانند ovarian cysts باشد. بنابراين، بايد به پزشك مراجعه كنيد تا بيماري را تشخيص دهد. اگر اين علائم زير را داريد به پزشك تان اطلاع دهيد:

• تغيير در چرخه ي قاعدگي؛
• دردهاي لگني مداوم؛
• از دست دادن اشتها؛
• كاهش وزن غير عادي؛
• چربي شكم.

وضعيت افراد مبتلا به ovarian cysts در آينده چگونه است؟

در رابطه با خانم هاي يائسه كه از اين كيست ها در تخمدان دارند، نگرش مثبتي وجود دارد. بيشتر كيست ها پس از چند ماه، از بين مي روند؛ اما كسيت هاي مكرر يا عود كننده، مي توانند در خانم هاي يائسه يا خانم هايي كه ميزان هورمون ها در بدن شان متعادل نيست، به وجود بيايند.

اگر برخي از كيست ها درمان نشوند، شانس باروري را كاهش مي دهند. عدم درمان كيست هاي آندومتريا و پلي كيستيك، باعث نازايي مي شود؛ اما كيست هاي فانكشنال يا عملكردي، كيست آندوما و درموئيد، تاثيري بر باروري ندارند. پزشك تان ممكن است درمان را براي تسهيل روند باروري و براي كوچك كردن يا برداشتن كيست، شروع كند.

برخي از پزشكان به خانم هايي كه كيست تخمدان دارند، پيشنهاد مي كنند كه صبر داشته باشند تا قرص ها اثر كنند يا بعضي از آن ها ممكن است براي برداشتن كيست يا بررسي كيست هايي كه بعد از يائسگي، ايجاد مي شوند، عمل جراحي را پيشنهاد كند.(  علت اين كار، افزايش خطر ابتلا به كيست سرطاني يا سرطان تخمدان بعد از يائسگي است). با اين حال، ovarian cysts خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزايش نمي دهد. اگر قطر كيست بيش از 5 سانتي متر باشد، برخي از پزشكان، آن را با عمل جراحي برمي دارند.

منبع